SÁNG TẠO CHỮ MỚI

 

Mình hay viết về chuyện xã hội, những điều tai nghe mắt thấy giữa đời. Để khỏi mang tiếng bày đặt, mình thường ghi chú rõ ai nói, ở đâu. Thông qua sự kiện đó, mình nói lên một số suy tư của cá nhân mình. Nhắc tới ai chỉ là cái cớ, không hề có ý “làm phiền” người ấy. Trọng tâm bài không nhằm “chê bai” cá nhân người ấy. Gần đây, một người bạn mình góp ý, “Họ cũng là nạn nhân, rất đáng thương. Họ không thoát khỏi được cái môi trường sống hiện nay. Cậu viết thế hơi không phải.” Mình cũng cảm thấy bạn có lý, và không muốn hiểu nhầm là có ác ý, đành “delete” một entry. Biết sao đây? Nói thì mắc, không nói cũng tức khí. Thôi nói vu vơ vậy, ai tin thì tin, không dẫn chứng chi tiết nữa.

Dạo gần đây, mình đọc sách thấy nhiều từ ngữ mới. Đọc là khiếp luôn. Chưa kể từ lóng xuất hiện ngày càng nhiều, ngoài ngành đọc hiểu được, tui chết liền. Kể cho các bạn nghe cho vui vậy.

1. Một giáo sư TS viết như thế này, “Văn học VN trong đối sánh với các nền văn học Đông Nam Á.” Từ “đối sánh” này quá sức là mới, tức là đối chiếu và so sánh ư? Đối chiếu là một từ Hán Việt, so sánh là một từ Nôm, ghép nó lại nghe sao khiên cưỡng quá. Thực ra khi đối chiếu là đã có so sánh rồi. Nếu không thì ai đối chiếu để làm chi.

Cách tạo từ này làm mình nhớ đến một chuyện. Có một câu chuyện cười về một đoàn cán bộ đi điều kinh ở đơn vị bạn. Điều kinh là cách nói tắt của “điều tra kinh nghiệm” đó. Quá tếu, phải không? Thú thật, mình cũng có lần làm thơ, dùng chữ “lưỡng nghi” với ý là “lưỡng lự và nghi ngờ”. Đây là trò chơi chữ thôi, cho vui trong thơ nhạc. Theo mình, trong nghiên cứu phê bình cần nghiêm túc hơn.

2. Hôm qua, một anh bạn tặng mình một cuốn sách của anh vừa mới được xuất bản. Đọc sách, mình lại gặp nhiều trường hợp tương tự. Anh dùng từ “niệm thứ” với nghĩa là “niệm tình tha thứ”. Bó tay thật! Ở một chỗ khác, anh lại dùng từ “đặc từ” với nghĩa là “từ đặc biệt (phương ngữ)”. Bản thân mình thấy sao sao khó hiểu quá. Nhiều chỗ như thế, thật là quá búi.

3. Trong một tạp chí cũng có tiếng nơi mình ở, một nhà phê bình thơ viết, “Thơ của tác giả cho thấy những bế thảm của cuộc sống…”  Đọc tới đây, mình tự đoán đó là từ ghép của “bế tắc và bi thảm/ thê thảm”. Hi hi, sau này theo đà này thì ta có tha hồ vô số từ mới, tiếng Việt ta càng ngày càng trong sáng đây.

4. Trong một số sách nghiên cứu văn học, mình bắt gặp một số bài viết vê “thi pháp kịch…, thi pháp truyện ngắn, vv…” Lúc đầu, mình không hiểu được vì “thi pháp 詩 法” là “cách làm thơ” mà. Hóa ra bé cái nhầm! Thi 施 đây là “làm” như trong thi hành, thi công, thực thi,… Thi pháp ở đây có nghĩa là cách xây dựng, thiết kế kịch hay truyện,…

5. Trong một game show của “Hành trình khám phá” cô MC hỏi, “Nhà văn nữ nào là tác giả  cuốn truyện “Cánh đồng bất tận”? Hi hi, cô ấy dùng từ “nhà văn” thay cho “văn sĩ”, thì sao không thay luôn từ "nữ" bằng từ "gái" như bộ đội gái, lính gái luôn. Rứa mới đồng bộ chứ!

Còn nhiều nhiều từ mới nữa. Hẳn các bạn cũng đã bắt gặp. Tiếng Việt ta ngày càng đa dạng. E mình phải mua thêm cuốn Từ điển tiếng Việt mới nhất thôi.