Tổng số lượt xem trang

Thứ Bảy, 2 tháng 2, 2013

Đọc câu đối ở Đền thờ Huyền Trân Công chúa, Thành phố Huế


 Nhân người bạn là bs Dương Đình Hùng về Huế, muốn lên thăm đền Huyền Trân. Tôi nhận làm người hướng đạo cho bạn một buổi sáng. Nhớ đến bài viết cũ hơn 3 năm nên đăng lại vì mọi việc "vũ như cẩn". Buồn thay! 

     
Trung tâm Văn hóa Huyền Trân có không gian rộng đến 28ha, nằm dưới chân núi Ngũ Phong thuộc thôn Ngũ Tây, xã Thủy An (nay là phường An Tây), TP Huế. Đây là công trình văn hoá và du lịch có một giá trị tâm linh và lịch sử lớn lao, biểu lộ lòng biết ơn đến công đức của tiền nhân đồng thời mang tư duy kinh tế hiện đại.

Trung tâm bao gồm đền thờ Huyền Trân Công chúa, đền thờ Trần Nhân Tông, tháp chuông Hoà Bình. Tất cả đều được thiết kế và kiến thiết công phu, phù hợp với cảnh quan thiên nhiên, gồm nhiều công trình nhỏ có giá trị về mặt kiến trúc như điện thờ, tượng thờ, sân điện, bia đá, tượng Phật, tháp chuông và chuông,..  và nhất là cặp rồng hai bên bậc cấp vào điện thờ (hình như đã đạt kỷ lục là dài và lớn nhất nước) 

Có thể nói tóm tắt rằng đây là một nỗ lực đáng trân trọng của Công Ty CP Du lịch Hương Giang trong cố gắng tạo thêm các thắng cảnh mới để thu hút khách du lịch, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của tỉnh nhà lại vừa gắn kết được sự kiện lịch sử có ý nghĩa để tôn vinh tiền nhân và giáo dục thế hệ hiện tại cũng như tương lai. Càng ngày ta thấy du khách bốn phương đến viếng đền này càng nhiều. Thật là một điều đáng mừng. 



Các trụ biểu tại đền thờ Công chúa Huyền Trân (Ảnh TL của tác giả)
 
Tuy nhiên, theo người viết, một khiếm khuyết nhỏ đã làm giảm đi phần nào giá trị của Trung Tâm Văn Hoá này. Sau hai năm khánh thành, bốn cột trụ biểu cao ngất trời vẫn mang trên đó các cặp câu đối rất lạ lùng: 

Ô châu hoang địa biến tác Thuận Hoá Thần Kinh, nhất đới sơn hà cẩm tú.
Nhân Tông doãn hứa thành vi đạo, tải quyết sách thiên trùng ân nghĩa khắc minh.
 
Phần tiếng Việt:

Ô châu vùng đất hoang biến thành Thuận Hoá Thần Kinh, một dải núi sông gấm vóc,
Nhân Tông hứa gả trở nên đạo, tải quyết sách ngàn trùng ân nghĩa khắc ghi.
 
(Các dấu ngắt câu do người viết suy diễn thêm vào, có thể sai ý tác giả câu đối)

Câu đối được viết thành 3 cặp, bằng chữ Hán, chữ quốc ngữ âm Hán Việt và chữ quốc ngữ âm Nôm rất đẹp và công phu.

Ý nghĩa của cặp đối này khả dĩ người xem / đọc có thể thông cảm với tác giả câu đối nhưng cách diễn đạt thì hỏng nặng. Ví dụ, Ô châu là một đơn vị hành chính của nước Chiêm Thành, có dân chúng sinh sống, có đền đài miếu vũ, có quan lại cai trị nên không thể gọi là một vùng đất hoang. Hơn thế, ‘một vùng đất hoang’ thì làm thế nào trở thành ‘một dải sơn hà’  được… 

Về mặt hình thức văn bản thì lại phạm lỗi nặng nề hơn. Điều rất dễ hiểu là phép đối đòi hỏi một quy tắc rất nghiêm ngặt. Với một số hiểu biết hạn chế, người viết cảm nhận rằng không thể đối ‘Ô châu hoang địa’ với ‘Nhân Tông doãn hứa’, hoặc đối ‘Thuận Hoá Thần Kinh’ với ‘đạo, tải quyết sách’… hay viết ‘nhất đới sơn hà cẩm tú’. Ở phần câu đối Nôm nhằm dịch nghĩa câu đối chữ Hán cũng phạm những lỗi tương tự và rất tối nghĩa. Có lẽ còn nhiều điều cần bàn nữa về nội dung và hình thức của cặp đối này mà người viết thấy không ổn lắm. Để thế thì thiển nghĩ thay vì ca tụng lại làm buồn lòng hương hồn Phật hoàng Trần Nhân Tông và Ni sư Hương Tràng vô cùng. Mong rằng các nhà nghiên cứu văn hoá Huế và Phật giáo góp ý. 

Điều người viết muốn trình bày ở đây chỉ là không nên để một công trình to lớn và ý nghĩa như thế bị phá hỏng bởi một chi tiết vụng về đến độ như vậy. Người xem / đọc sẽ tự hỏi, ôi, xứ Huế với bề dày văn hóa lịch sử đã được cả nước công nhận sao lại vớ vẩn như thế này? Không còn ai ở nước ta biết làm câu đối chăng? Một công trình có tầm vóc như thế sao lại có cái sơ sót đáng buồn thế? 

Người viết xin trình bày một kinh nghiệm của Sở Thông tin Văn hoá và Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh để bổ cứu cho trường hợp này. Thành phố Hồ CHí Minh dự đinh xây một đền thờ Vua Hùng mới, thay cho đền thờ ở Sở Thú cũ quá nhỏ. Để có 8 câu đối trên các trụ biểu, Sở TTVH&DL Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức một cuộc thi câu đối và văn bia trên toàn quốc. Kết quả là vào đầu năm 2009, Sở đã chọn được 8 câu đối để phục vụ cho công trình trên và trao giải thưởng cho các tác giả. Cách làm này hẳn đã chọn được những câu đối hay, phục vụ cho công trình văn hoá trên. 

Có lẽ chúng ta nên xem lại các câu đối ở 4 trụ biểu đền thờ Công chúa Huyền Trân. Mong rằng điều thắc mắc này của người viết được các bậc thức giả quan tâm. 

                                                          Tháng 6/2009

* Đã đăng báo Thừa Thiên - Huế cuối tuần  số 496 (23 – 26.7. 2009)

18 nhận xét:

  1. Một ý kiến đóng góp rất quí báu cho Trung tâm Văn hóa Huyền Trân cũng như Sở Thông tin Văn hoá và Du lịch tỉnh THỪA THIÊN HUẾ .
    EMT chúc anh luôn vui khỏe và có nhiều bài viết hay chia sẻ với bạn đọc nhé .

    Trả lờiXóa
  2. Mình chẳng hiểu chi lắm nhưng đọc mấy câu đối này cũng thấy không ổn! Ở Huế mà cũng bị "sự cố" như rứa cũng chán thiệt. Mình nhớ bạn phát hiện hai câu đối ở chùa BV-NT hồi đó, đã in cả chữ nghĩa đưa cho Thầy trụ trì, năm lần bảy lượt mình trực tiếp nhắc nhưng tới nay "vũ như cẩn" . Botay.com.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nghề của ta là "giả điếc". Bạn không thấy mấy ôn giả điếc trước bao chuyện mấy lâu ni sao?

      Xóa
  3. GIẢ ĐIẾC KHÔNG QUAN TRỌNG BẰNG CAO TRÀO " ĐIẾC LỰA " HIỆN NAY . CHÚC ANH BA KHỎE.

    Trả lờiXóa
  4. Chúc bác xuân mới vạn sự tốt lành.
    LV

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Xuân này y hệt mấy xuân qua
      Đất nước tèm hem, nát quá dà
      Không biết khi mô thì quốc thái
      E là đợi đến thuở làm ma.

      Xóa
  5. Không trật chính tả là may rồi anh!

    Trả lờiXóa
  6. Qua lại đọc bài mấy lần, HD rất ngạc nhiên vì câu đối ''không giống đối'' và lại được để cho mọi người khắp nơi chiêm ngưỡng nữa
    Hay tại người nghĩ ra câu ấy có ... gì lớn ...chăng?

    Trả lờiXóa
  7. Đôi khi chúng ta gải chư đúng nơi chăng? Đăng là một chuyện mà người đọc là ai mí được. Đừng chán thế, mình tiếp thêm vài lần xem...
    Thân ái!

    Trả lờiXóa
  8. Gạo đã thành cơm rồi sẽ chẳng thay đổi được gì đâu! Với lại cũng chẳng ai thèm nghe! Đền thờ Quang Trung ở Bình Định cũng bị sự cố câu đối và đang có hướng khắc phục.

    Trả lờiXóa
  9. "Nỗi niềm chi rứa Huế ơi!"
    Xin chia sẽ cùng bác Ba!
    Thời khắc giao thừa chuẩn bị đến, chúc bác cùng gia đình sức khỏe, hạnh phúc!

    Trả lờiXóa
  10. MỪNG XUÂN QUÝ TỴ , EMT CHÚC ANH CÙNG QUÝ QUYẾN NĂM MỚI AN KHANG THỊNH VƯỢNG và VẠN SỰ NHƯ Ý !

    ____________ Xuân____________
    ______An _♥♥♥___♥♥♥_Bình____
    __ Khang ♥_____♥_♥_____♥_An__
    _Thịnh_♥______♥_____♥_Hạnh__
    __Vượng ♥__Happy__♥ Phúc_____
    _____Tân ♥__2013__♥ Đến______
    _______Tài_♥__♥_ Mọi__________
    _________ Lộc ♥ Nhà____________

    Trả lờiXóa
  11. Chúc xuân sang van sự an lành!

    Trả lờiXóa