BÁI ĐỀ MINH MẠNG VƯƠNG LĂNG

拜 題 明 命 王 陵

強 盛 昌 榮 是 此 朝
洪 開 邊 土 盡 蠻 苗
紀 綱 嚴 正 齊 唐 漢
風 化 柔 和 比 舜 堯

凜 凜 王 陵 長 久 在
茫 茫 功 業 古 今 驍
山 河 恩 寵 真 天 子
靈 氣 猶 存 滿 夕 朝

丙 子 夏           

                                                                                            阮 福 永 波

Bái đề Minh Mạng Vương lăng

          Cường thịnh xương vinh thị thử triều       
Hồng khai biên thổ tận man miêu
         Kỷ cương nghiêm chính tề Đường Hán
   Phong hoá nhu hoà tỉ Thuấn Nghiêu
  Lẫm lẫm vương lăng trường cửu tại
    Mang mang công nghiệp cổ kim kiêu
Sơn hà ân sủng chân thiên tử
Linh khí do tồn mãn tịch triêu.

                           Bính Tý hạ

                                                                             Nguyễn Phúc Vĩnh Ba

Lược dịch:

 Kính đề thơ ở lăng vua Minh Mạng

Một triều cường thịnh bấy nay

Cõi bờ mở tận xứ tây man mường 

Kỷ cương nghiêm chính Hán Đường
Thuấn Nghiêu phong hoá thuần lương nhu hoà
Lăng vua sừng sửng đến giờ
Mênh mang công nghiệp ngàn thu kiêu hùng
Sơn hà phù trợ minh quân
Khí thiêng vẫn quyện ngàn thông sớm chiều.

                                                         Mùa hè 1996 
Vài ghi chú về công nghiệp của Vua Gia Long và vua Minh Mạng đối với việc quản lý quần đảo Hoàng Sa:

1. Mộc bản triều Nguyễn đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV – Đà Lạt (Lâm Đồng) với nhiều nội dung phản ánh xã hội triều Nguyễn, trong đó có một số đoạn nói về việc vua Gia Long cho phái người ra quần đảo Hoàng Sa dò xét đường thủy. Có tất cả 3 đoạn trích về việc này được phản ánh qua Mộc bản.

Mộc bản sách “Đại Nam thực lục chính biên đệ nhất kỷ”, quyển 22, trang 2, năm Gia Long thứ 2 (1803) chép: “Tháng 7, Lấy Cai cơ Võ Văn Phú làm Thủ ngự cửa biển Sa Kỳ, sai mộ dân ngoại tịch lập làm đội Hoàng Sa”. (Theo beenet.vn)

Đại Nam thực lục chính biên (1848) còn chép: “Năm 1815, vua Gia Long “cử Phạm Quang Ảnh dẫn đội Hoàng Sa đi thuyền ra Hoàng Sa để khảo sát và đo đạc đường biển”^. Năm 1816, vua Gia Long “lệnh cho thuỷ quân cùng đội Hoàng Sa ra Hoàng Sa để khảo sát và đo đạc đường biển”. 

2. Việc đi Hoàng Sa lẫn Trường Sa để đo đạc, vẽ bản đồ, cắm mốc, dựng bia chủ quyền, trồng cây trên đảo là có sự chỉ đạo thống nhất từ của nhà nước phong kiến Việt Nam, đặc biệt là vào thời Minh Mạng.

Nhằm phục vụ việc thờ cúng thần linh cũng như để thuyền bè qua lại dễ nhận ra đảo (tránh đâm vào đảo). Vua Minh Mạng đã chuẩn y lời tâu của Bộ Công cho tỉnh Quảng Ngãi xây ngôi miếu Hoàng Sa và lập bia trên đảo vào năm Minh Mạng thứ 15 (năm 1834). Nhưng vì sóng to gió lớn không làm được, nên vào tháng 6 năm Minh Mạng thứ 16 (1835), sai Cai đội Thủy quân Phạm Văn Nguyên đem thợ Giám thành cùng phu thuyền hai tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định chuyên chở vật liệu đến dựng miếu, dựng bia trên đảo Hoàng Sa năm Minh Mạng thứ 16 (1835) . (Theo Wikipedia)