GIỠN CHỐN SÂN TRƯỜNG (12)

 Thế nhưng, Dũng đi làm hiệu trưởng thế là đã qua ba ngôi trường và nỗi hoài nghi đó vẫn vướng vất nơi anh. Anh tự nhủ, mình vẫn hoài nghi vì mình không đủ thông minh, anh vốn biết thế, để hiểu được tầm vĩ mô của chiến lược giáo dục. Các ngài tiến sĩ, các đấng chuyên viên hẳn họ đã nát óc suy tư, đã tìm kiếm hết sách vở mới đề ra chủ trương này nọ chứ. Thôi, phận mình mình cứ chấp hành tốt chỉ đạo của cấp trên là xong, trứng làm sao chọi với đá được. Thỉnh thoảng anh nằm mơ thấy anh hoá thành con bò tót, cứ lao thẳng một cách bất chấp tới tấm vải đỏ. Vải phất bên đông, anh húc về đông; vải phất bên tây, anh húc về tây. Chốc chốc con bò tót hoá thành lại đứa trẻ con, tấm vải đỏ hoá thành hai thòng lọng. Hai chiếc thòng lọng cứ siết vào cổ thằng bé, nó đang lè lưỡi ra, thở ành ạch khó nhọc, mắt trợn tròn. Tỉnh giấc, mồ hôi vã ra như tắm, anh bồn chồn ngớ ngẩn không hiểu gì cả.

           Đời hiệu trưởng của Dũng khá vất vả. Đi đâu Dũng cũng gặp phải sự chống đối của rất nhiều thuộc cấp. Toàn là mấy tay lí sự củ trối, cãi cối cãi chầy, bất thông thời cuộc. Tay này đi bỗng lồi ra kẻ khác, thế mới ớn chứ. Cái nguyên nhân lớn nhất của Dũng là anh vụng về ăn nói, không đủ cả vú mà lấp miệng em. Hitler đã từng thành công đưa nước Đức vào cuộc tự sát thảm khốc cũng chỉ nhờ tài ăn nói. Cái lưỡi hơi ngắn của anh nó đã hại anh. Giá mà có cái lưỡi dài và dẻo như của Tô Tần, Trương Nghi để tha hồ múa may. Anh thầm phục bao người ăn nên làm ra nhờ cái lưỡi. Có tí việc mà sao chúng nói dài dằng dặc, níu chuyện này vào, kéo chuyện kia vô. Chúng chuyện gì cũng nói được, ấy mới giỏi, có lớp có lang rành mạch, dẫu hỏi ra có tay chỉ học xong có cái cấp 1 mới buồn cười. Anh đã gặp nhiều rồi, gặp và nghe và chú ý học theo song chẳng làm sao bắt chước được. Đúng là mấy tay này trời sinh ra cái lưỡi trước. Chúng nó nói sao mà tài thế, nói cho tiền trăm bạc vạn văng ra, nói cho đàn bà phụ nữ sút cả quần rơi cả váy, nói cho trẻ con ông già bà lão khóc rưng rức, nói cho đèn tàn đuốc tắt… Anh thì cứ ăn nói mộc mạc, thẳng tuồn tuột, còn ngắn ngủi, còn cù lần hơn những suy nghĩ trong đầu của anh. Như thể có keo nó dán mồm anh lại. Tỉ như lần xét kỷ luật một giáo viên vỡ kế hoạch sinh đẻ mới đây chẳng hạn.  

- Có bệnh mà quan hệ chi với chồng? Cô lại bảo mình mất kinh khi nào không biết là răng? Dũng mở đầu buổi kiểm điểm thơ ngây như thế.

Cả mấy cô tổ trưởng trong Hội đồng kỷ luật bật cười nhìn nhau rồi nhao nhao phản đối:

- Thầy ơi, phụ nữ tụi em khổ lắm. Chuyện chồng con nó phức tạp vô cùng. Nói ra thầy không hiểu mô. Dị ỏm!

- Đàn bà nó rắc rối lắm thầy ơi!

- Đàn ông nhiều người cũng chướng lắm, cắc cớ lắm. Mình làm vợ vô lẽ không chìu chồng, để cho họ có lí do đi tào lao sao? Nhất là khi mấy ông nhậu mô về, đỉnh cao xuất hiện, mơ ước tràn trề, dai như đĩa mình làm sao chống đỡ nỗi.

Dũng thật thà đáp:

- Mấy cô cứ vẽ lắm chuyện. Tôi có phải con nít mô mà không hiểu chuyện vợ chồng. Tôi ba tháng không ngủ với vợ một lần, gia đình có sao đâu. Rứa phương pháp kế hoạch gia đình bên nữ công không tập huấn sao?

Hoà, chủ tịch công đoàn, xen vào:

- Anh hỏi tức cười quá, trời có can không thì can chứ tụi tôi thì chịu. Mỗi người mỗi tính. Ai cũng như anh thì không khéo vợ nó cắm sừng cho. Có thằng đêm nào không ngủ với vợ là chịu không nổi thì sao. Đâu riêng chi trường mình. Nhẹ nhàng thôi! Tụi mình đi dạy chứ bác sĩ đâu mà biết chi mấy chuyện kinh kỳ bệnh tật. Chuyện cũng lỡ dĩ rồi. Bắt cô ấy làm đi, làm lại kiểm điểm cũng rứa thôi.

- Răng lại không biết? Nói như anh thì quá dễ. Anh cũng học hết cấp 3 rồi mà. Cái chi trường không dạy? Không có ý thức tổ chức, không vì tập thể. Người chứ phải là cái chi? Phải làm chủ bản thân mình. Với lại, đầu năm các thầy cô bộ không cam kết răng? Trường khi không mất tiên tiến, nằm chót huyện, bao nhiêu công sức của bao người đổ hết.

- Cam kết lúc chưa có chi, anh nờ! Tỉ như lúc cái cầu chưa sập, cái thuyền khi chưa đắm. Hoà trả lời.

Dũng hỏi lại.

- Chừ ai chịu đây? Một mình tôi Hiệu trưởng mất tiên tiến, mất tiền thưởng là chắc chắn rồi. Tỉ lệ tiên tiến của trường cũng giảm theo? Cắt ai?

Cô giáo bị kỷ luật nước mắt ràn rụa:

- Em biết em có lỗi với trường nhưng em nó không đều, bác sĩ có dặn… nhưng…

Dũng cắt ngang:

- Cô cứ nói lui nói tới chuyện xin lỗi. Xin lỗi mà xong à? Cả cái trường này khổ cũng chỉ bởi một mình cô. Thế cô làm kiểm điểm ở địa phương chưa? Kiểm điểm cũng không nói rõ lỗi của cô. Tại cô chứ tại ai?

- Khu phố em họ nói có chi mà kiểm điểm, ở đây cán bộ vỡ kế hoạch đầy ra. Đó là chuyện của nội bộ cơ quan. Nghe đâu cô phụ trách Kế hoạch dân số khu phố cũng vỡ như em, thầy ơi! Em còn bị la là rắc rối, lắm chuyện…

Hiệu phó Dĩnh không nhịn nổi nữa, chen vào:

- Chị đã bảo em đi điều hoà, em không chịu. Rõ ràng em cố tình giữ lại cái thai. Ăn ngủ chẳng có kế hoạch chi cả, cứ sống cảm tính thế là không tốt rồi. Em làm hại cả bao nhiêu thầy cô và học trò trường này. Em không vì tập thể, em thiếu ý thức tổ chức. Chị nghĩ em không xứng đáng là người giáo viên xã hội chủ nghĩa. Chị đi điều hoà ba bốn lần rồi có sao đâu. Mình phải biết đặt lợi ích của tập thể lên trên hết mọi chuyện. Tư tưởng em còn lạc hậu, còn phong kiến, muốn có con trai. Hai đứa gái như em là đẹp rồi. Mai mốt có điều chuyển công tác thì em đi xa ráng mà chịu, đừng trách nhà trường vô tình.…

Hoà bật nói:

- Lại lạc đề cô Dĩnh ơi! Lo là lo các cô sắp tới vỡ kế hoạch khi nào chưa biết đây chứ cái cô này thì lo chi nữa. Thuê cô ấy cũng không đẻ nữa mô. Ba đứa, trai có gái có, nhìn vô là đã yên tâm như ngồi trên bàn đá.

Dĩnh không nhịn, đáp lại:

- Sao anh Hoà bảo tôi lạc đề? Đây là biện pháp mạnh để răn đe, không răn đe thì giáo dục chỉ là giáo dục suông. Phải khiến người khác sợ. Như việc cấm pháo chẳng hạn. Mạnh tay vào thì đố ai dám. Dân mình…

Hoà móc lại:

- Ừ, thì nói cấm pháo còn nghe được chứ ai lại nói hai con rồi, cấm đẻ.

- Không cấm thì vận động cái kiểu của ta có khác chi cấm. Cũng chỉ khác một là hình thức bạo lực …

- Bạo lực cách mạng chứ gì? Sao không bạo lực với cái ông cựu trưởng phòng mà nay làm Trưởng phòng tổ chức kìa? Chị thừa biết ông ấy chứ? Đẻ con thứ năm chứ phải ba bốn gì.

Cuộc họp lại quay sang khẩu chiến theo một hướng khác không can nổi. Hoà với Dĩnh là hai thái cực. Buồn cười nhất là khi nghe hai người tranh luận với nhau, bên này nói thế này là nhắm mắt cũng nghe bên kia phản bác. Hoà, chưa đủ chuẩn, chỉ hai năm sư phạm. Dĩnh, thạc sĩ Quản lí Giáo dục, dư chuẩn đối với một trường cấp 2. Tuy nhiên, mọi chuyện vẫn không hề diễn ra theo suy nghĩ thông thường của mọi người. Hoà luôn chê Dĩnh là không thực chất, không có khả năng quản lí. Có lần Hoà nói ra mặt:

- Thạc sĩ gì? Cái luận văn gì gì đấy lỗi chính tả rền ra, giám khảo chịu không thấu, không bì thư vào thì về nhà mua bèo mà núp. Đề tài thì sách vở nó viết đầy ra, chỉ việc ghép lại. Chi mà “Phương pháp Quản lí trong trường Trung Học Cơ Sở dưới ánh sáng của thời đổi mới”.

Vũ, 59 tuổi, giáo viên lớn tuổi nhất trường, chen vào phân bua:

- Thôi, cậu ơi! Bì thư là cái lệ muôn đời, gọi là bồi dưỡng ban giám khảo. Nghiên cứu sinh nào cũng có. Đừng đổ oan cho người ta tội nghiệp. Đi học tại chức làm sao chăm chút được bài vở cho đầy đủ. Người ta vẫn bảo “dốt như chuyên tu ngu như tại chức” là rứa đó. Đây chỉ là cơ sở ban đầu, về sau các thạc sĩ còn phải nghiên cứu, tìm tòi thêm. Cậu chẳng hiểu thạc sĩ là cái gì cả. Có riêng gì cô Dĩnh. Thông cảm với người ta một chút. Chí ít cũng khâm phục lòng hiếu học của cô ấy. Việc nhà, việc nước loạn ra mà chịu khó thế là quá tốt. Trường ta cũng thơm lây, có giáo viên thạc sĩ. Khối cái thằng u mê hơn còn lấy tiến sĩ nữa mà, cho thoả lòng mong đất nước ta lắm anh tài.

- Tui thì sẵn sàng bỏ qua, ai lọt được cứ hưởng mắc chi mình xoi xỉa nhưng tức dùm cho xã hội. Cái bằng vẫn còn đó. Thạc sĩ là thạc sĩ, tiến sĩ là tiến sĩ. Ai bảo cái bằng đó có được nhờ du di châm chước. Ngang đó rồi thôi anh ơi, nghiên với cứu chi, làm răng mà nghiên cứu được. Cô Dĩnh có nói cái chi ra hồn, có làm cái chi ra tật đâu.

- Răng rứa? Vũ hỏi lại.

Hoà đáp:

- Thứ hai nghỉ, anh xem, điều học bù qua ngày thứ ba, còn ngày thứ ba thì học bù vào ngày thứ bảy. Ai lại làm cái chuyện lạ đời như hiệu phó nhà ta? Tui không nói oan mô. Thấy tức cười quá. Cái chút chùn chun làm cũng không xong. Chia cái thời khoá biểu cũng không xong. Khối cái xẩy búi chứ một hai chi. Tui không hiểu sao mà mụ rối loạn “tiền đình” như rứa. Chi anh không biết mà còn hỏi vặn tui. Tội nghiệp đàn em mà.

Vũ nhăn mặt đáp:

-Không đủ chuẩn mà láo nhỉ?

Hoà không tỏ vẻ giận hờn trước lời của Vũ, nói tiếp:

- Rồi sẽ đến lúc chí mén gì cũng thạc sĩ, tiến sĩ thì cái thứ cử nhân như anh liệu có đủ tự tin để ngồi đó không, hay anh cũng cuồng cuống chạy đi mua một cái bằng cho kịp với anh với ả?

Vũ chậm rải vặn lại, nói:

- Sao anh không đi học cho xã hội nhờ, cho bản thân nhờ. Nói đừng giận nghe, anh chắc đã giải sạch toán cấp 2 chưa? Mình phải ráng làm cho tốt rồi chê người khác mới có ý nghĩa.

Hoà thành thật đáp:

- Giải thế nào nổi, trừ ba cái bài đơn giản trong sách giáo khoa. Có sách bài giải cho giáo viên rồi mà. Đầu óc dạo này nó sao lì quá. Gặp toán học sinh giỏi thì tui chịu. Mình có học mấy đâu, thời 77 -78 ấy mà, nhưng dốt thì phải chấp nhận mình dốt. Cơ bản là đủ dạy học trò. Có người còn tệ hơn em đấy, anh ơi! Văn cũng như Toán, Lý…Vừa học vừa bồi dưỡng mà. Giỏi như anh, bộ thoát được học bồi dưỡng à? Lại hỏng nữa mới đau.

Nhớ một lần hỏng bài thi kỳ bồi dưỡng phương pháp dạy học, Vũ nghẹn họng, đáp:

- Cậu thiệt giỏi chống chế

Một cô tổ trưởng kêu lên:

- Thôi, trưa rồi. Cho tụi em về lo cơm nước cho chồng con. Quyết định răng, thầy Hiệu?

Vũ nhanh miệng đáp:

- Cứ theo Thông tư 85 mà làm, kéo dài một kỳ nâng lương. Viết kiểm điểm. Có ai phản đối không? Tui ghi vô biên bản hí. Ký rồi mới về nghe.