GIỠN CHỐN SÂN TRƯỜNG (8)

 Không khi nào Luyến thấy ông Húc nói nhiều như hôm nay. Ông nói say sưa như chưa từng được nói. Trước đây, cô thấy ông sống âm thầm và nhẫn nhục lạ thường, như thể ông không có mặt trên cõi đời này hoặc thì có như cái ghế, cái bàn đã cũ nằm trong kho đồ thừa. Suốt ngày nếu không đi làm, ông chẳng nói năng chi, chỉ đọc mấy tờ báo, uống nước trà rồi nằm ngủ. Cô cũng chẳng hiểu biết gì về bà con thân thuộc hay bạn bè của ông trừ một số người cùng cơ quan. Lòng ông nghĩ gì, bụng ông ôm ấp ước mơ gì đố cô mà hiểu. Bây giờ ông khác hẳn. Ông thông thái ra, khôn lanh ra, như có một sức sống mới truyền vào trong cái thân thể đang điêu tàn của ông. Luyến nghe ông Húc nói, nghe và bâng khuâng trong bụng, cố tìm xem cái bóng dáng ngày nào của ông hiện giờ ở đâu?

            Ngày trước, nhà Luyến ở phố Tô Hiến Thành, nhìn ra là thấy công viên Lê Nin. Đó là là biệt thự của một gia đình tư sản Công giáo đã bỏ đi Nam hồi 54 cùng với cả triệu giáo dân. Một hai năm sau ngày đất nước thống nhất, con trai ông chủ nhà có ra nhìn lại căn nhà cũ của họ. Dạo đó Luyến đã học lớp 5, đang nhặt rau ở vòi nước trong sân. Cô nhớ mang máng đó là một người đàn ông với đầu tóc rậm rì, đi giày da, đeo kiếng râm, áo quần vô cùng khác lạ. Hắn phì phèo một điếu thuốc, len lét đứng ở đường nhìn vào rồi đi. Lát sau, hắn ghé lại và hỏi thăm bà cụ bán nước chè trên lề đường cạnh nhà. Bà cụ mách lại nên mọi người mới biết. Chẳng hiểu sao cái dáng lạ lẫm của hắn lại còn đọng lại trong trí Luyến đến bây giờ.
           Căn nhà Luyến ở thuộc loại oách trong khu phố. Hàng trụ rào cao quá đầu người với các thanh bê tông gác ngang vây quanh căn nhà, khoảng sân lát xi măng kẻ ca rô và cái bể chứa nước cao ở góc sân làm căn nhà trông đúng là “tư sản”. Cái tầng cấp cao với hai lối vào kiểu biệt thự Pháp dẫn đến sảnh chính giữa nhà đã long vôi vữa theo thời gian vẫn giữ lại cho nó cái nét sang trọng ngày xưa. Hai gốc sứ già oằn mình chồm một phần ra lề đường, phủ chút bóng cho quán nước chè của một bà cụ già. Luyến thuở còn tiểu học hay đứng ở hai gốc cây ấy, nghe lõm bà cụ nói chuyện với các chú thanh niên công nhân ngồi hai cẳng bỏ trên ghế, uống nước trà ăn kẹo lạc. Tiếng rít thuốc lào vo vo là những âm thanh quen thuộc, nghe êm êm làm sao trong trí nhớ của cô.

Tầng trệt của căn nhà dành cho gia đình một ông bác sĩ quân đội và người vợ cán bộ ở Hội phụ nữ thành phố và gia đình một ông giáo sư đại học. Hai gia đình này tiêu chuẩn cao hơn, đời sống của họ hơn hẳn các nhà hàng xóm. Chiếc cầu thang ngoại bên hông dẫn lên tầng trên với 4 gia đình trong đó có nhà Luyến. Cái ga-ra xe phia sau lại là nơi ở của một gia đình khác, một chú cán bộ ở ngành giết mổ. Bảy gia đình chen chúc trong ngôi nhà trước đây của chỉ một gia đình, êm ấm trong những năm tháng khổ cực của thời chiến chinh và kinh tế bao cấp. Trông ra ai cũng như ai, kín đáo và giản dị như từ một chiếc khuôn đúc ra.

Luyến còn nhớ thời thơ ấu đầy khó khăn đó của cô, cái thời khó khăn chung của bao người chung quanh trong lúc chiến tranh. Học hành không phải là điều thu hút tâm trí cô. Những quyển sách giấy đen sì, những quyển vở thô ráp và những lớp học chật chội. Cô chỉ được cái khoẻ ăn và to xác, ăn tất tần tật những cái gì mà mẹ cô tha từ bếp ăn tập thể của cơ quan về. Dạo mới mười một tuổi đầu, học hết cấp 1 cô đã cao to hơn bạn cùng lớp nhiều.

- Mày được cái to xác. Học hành chẳng ra làm sao? Bố cô, ông Húc, vẫn thường cằn nhằn.

- Thế nó bỏ đi sao? Thế chẳng được sao? Không to khoẻ thì lấy sức đâu mà lao động. Có người thế này, có người thế kia chứ. Ai cũng rành chữ nghĩa như ông chắc. Mai sau không khéo ông lại nhờ nó đấy. Lương thì ba cọc ba đồng mà cứ chữ với nghĩa. Mẹ cô đáp lại.

- Bà cứ hay bênh con. Tôi cũng chỉ mong cho nó có chữ. Chiến tranh rồi cũng phải qua đi chứ. Cái gien của bà chỉ phát triển có cái bắp thịt. Con bé khéo rồi cũng như bà.

- Như tôi thì đã sao? Ơ hay! Ông la con hay mắng xéo tôi đấy. Cứ cái thói phong kiến xứ Huế của ông. Đàn bà đái không qua ngọn cỏ này nuôi cả nhà đấy nhé.

Mẹ Luyến làm cấp dưỡng ở Sở Văn Hoá thành phố nơi ông Húc làm việc. Khi họ lấy nhau thì ông Húc đã bốn mươi tuổi sau khi mòn mỏi đợi ngày đất nước thống nhất. Như bao chàng trai xứ Huế ra đi theo tiếng gọi của Tổ Quốc, ông Húc đâu nghĩ được rằng cái ngày đó cứ xa dần không biết bao giờ mới đến. Tin tức miền Nam ngày càng heo hút mà chiến trường thì ngày càng ác liệt. Rồi ông Húc như không chờ mong gì nữa, ngã vào lòng cô cấp dưỡng trẻ còn học bổ túc lớp 7, nhỏ thua mình đến hơn một giáp. Mấy gói kẹo Hải Hà và vài ba bình trà  do cơ quan sắp xếp đã khai sinh một gia đình mới. Luyến là con gái đầu lòng của họ. Cô còn có một đứa em gái và một thằng em trai.  

Luyến nhớ có lần cô thấy mẹ cô ngồi khóc rấm rứt trong phòng. Ông Húc thì tỉnh bơ nằm đọc báo ở chiếc chuồng cu. Đây là một tác phẩm độc đáo của ông. Hôm nào đó, ông vác về nhà mấy thanh đà gỗ. Cái cửa sổ được tháo đi. Sau mấy hôm cặm cụi với mấy chú bạn biết nghề mộc, một chiếc chòi con chốm mình ra bên hông nhà, phên lùng bùng tráp giấy bìa thùng hàng nhưng thoải mái cho một người nằm. Giang sơn riêng của ông được tạo lập. Xấp báo cũ mượn từ cơ quan, bình trà Hải Dương với hai chiếc cốc nằm trong góc cạnh cái quạt tai voi Liên Xô. Cái kiểu ở khu tập thể Kim Liên đấy, mày lên đấy mà xem, ông nói.

À, thì ra để có thêm chỗ sinh hoạt, các hộ trong các khu tập thể đã phát minh ra kiểu chuồng cu tân thời này: vì con cái họ mỗi ngày một lớn, họ tận dụng thêm một chút không gian giữa trời, coi như chẳng thuộc về ai. Cũng thế, ông Húc rất hãnh diện với công trình vĩ đại này, tự hào vì đã giỏi giang biến không thành có này. Ông chăm chút quét dọn, lau chùi từng ngày. Ông thường nằm nhẹ nhàng lên chiếu, ngưỡng nhìn mái trần chỉ nhỉnh hơn đầu ông một chút nếu ông đứng lên sàn, rồi lặng nhìn mông vào nó. Luyến vẫn còn nhớ nét mặt khoan khoái của bố cô ngày ấy.

Thật ra, Luyến cũng chưa hiểu hết nỗi lòng ông Húc. Cái chuồng cu không chỉ là một khoảng không gian nới thêm để làm rộng căn nhà được nhà nước phân cho. Ngàn lần không phải thế. Nó là tài sản của riêng ông, do ông tạo nên, không một sổ sách của ai nào khác có ghi tên. Vâng, ông cũng chẳng hề đăng ký với bất kỳ một cơ quan nào cái tài sản này. Thế mới thú vị chứ. Trong cuộc sống mà mọi cái đều là của tập thể, là do nhà nước quản lí, kể cả mấy cái tư tưởng nằm trong óc người, cái của riêng như thế này là cả một cổ vật hãn hữu. Lòng tư hữu, ý thức cá nhân trong ông nhổm dậy, bám víu vào tim ông khiến đôi lúc ông cười khan một mình.